ДОМ ја изразува својата загриженост поради широко отворената врата за влез на генетски модифицирани организми во Македонија, преку Правилникот за сточна храна, донесен неодамна од страна на Агенцијата за храна и ветеринарство, со кој се дозволува увоз на ГМО – сточна храна од 1 октомври оваа година.
ДОМ предлага сторнирање на Правилникот, за да може да се преиспитаат сите елементи што тој ги содржи. Формално-правно, Правилникот е базиран врз Законот за генетски модифицирани организми, кој исто така бара сериозно и стручно препрочитување и редефинирање во повеќе поглавја. Донесен е како обврска да се усогласиме со меѓународните конвенции и ЕУ-регулативата, кои и самите се нејасни, а во делови и контрадикторни.
ГМО е нова тема во земјава, а во светот се водат жестоки дебати ЗА и ПРОТИВ ГМО во последниве 2 децении. Во разни земји различно се третира – од тотална забрана, преку дозвола на производи со траги од ГМО (главно во европските земји), се до масовна употреба на ГМО (во Сев. и Јужна Америка и др. земји). Слична приказна како со пестицидите – од најфалени, до најкудени!
Во светски размери постои силно движење против употреба на ГМО. Отпорот за нивна примена лежи во тоа што тие организми се вештачки создадени, брзо и масовно се репродуцираат, не можат де се контролираат, го уништуваат постоечкиот биодиверзитет, а дури на подолг рок можат да се согледаат последиците кај луѓето и животните.
Како што и нашиот закон ги дефинира во членот 3, „Генетски модифициран жив организам е каков било жив организам кој поседуванеобична комбинација на генетски материјал добиен со примена на биотехнологија и е способен да се размножува.” И понатаму „Генетскиот материјал е променет на начин кој природно не се случува со процесите на размножување … и е дел од растение, животно, габи, микроорганизам или вирус кој содржи наследна информација.” Значи, се креираат чудовишни организми, спој на растенија, животни, вируси, како од научно-фантастичните филмови, кои се агресивни кон останатиот жив свет, а кај луѓето и животните може да предизвикаат сериозни дефекти и болести.
Анализирајќи го законот за ГМО, се гледа една недоследност. Од една страна како свои цели дефинира: обезбедување висок степен на заштита на здравјето на луѓето и животната средина при управувањето со ГМО, како и зачувување на биолошката разновидност и контролирање на ризиците при ослободување на ГМО. За тие цели во членовите 11, 12, 13 и 61 предвидува редица механизми за следење и контрола на евентуалните штети од ширење на ГМО, комплетен увид и консултација на јавноста, Комисија за управување со ГМО и најмалку тригодишни извештаи до Собранието, од страна на министерствата за животна средина, земјоделие и здравство.
Подоцна, Министерството за животна средина има изготвено 3 правилници за оценка на ризикот врз животната средина при ослободување ГМО, со план за итни мерки во случај на ненамерно ослободување ГМО, со вклучување на сите институции, па и органи за заштита, спасување и управување со кризи. Предвидена е деконтаминација на погодени подрачја, отстранување и дезинфекција на растенија, животни и предмети кои биле изложени, се до обука на граѓани во случај на несреќа и ослободување на ГМО. Постои и владина Уредба за целосна забрана на ГМО на заштитени подрачја како национални паркови, природни резервати, споменици и паркови на природата, зони за еко-туризам и зони за производство на органска храна.
На изготвувачите на овие законски и подзаконски акти очигледно им била јасна опасноста од ГМО, па предвиделе сериозни мерки за заштита, но, во истиот, веќе спомнат закон, не многу видливо, се содржи и можноста за употреба на ГМО во земјава, преку членот 5 за Исклучоци од примена на Законот. И токму овој член изгледа бил основа за поготовка на Правилникот за сточна храна, кој ја вознемири јавноста, зашто дури сега се соочивме со ГМО во својот живот – преку сточната храна, во продуктите од животните, преку нив во организмите на сите нас и нашите деца!
Значи, простор за загриженост има и затоа ДОМ ја продолжува кампањата за заштита на Македонија од ГМО, што ја започна во јуни и ја повикува стручната јавност и граѓаните да се вклучат во серијата јавни дебати што ги иницира. Следната ќе биде на 24 септември, во вторник, во КО-РА (Дом на градежните работници) од 11 часот, под наслов: Се почнува од семето. Ќе говориме за важноста да ги зачуваме автохтоните семиња, да го зачуваме биодиверзитетот на Македонија и да се одбраниме од навидум евтините, а всушност бескрајно скапи и ризични ГМО-семиња.
